Daga

Arkusz maturalny formuła 2023 - proponowane odpowiedzi

Poniżej znajdziesz odpowiedzi do arkusza maturalnego z biologii rozszerzonej (maj 2023) w formule 2023. Odpowiedzi zostały opracowane przez nasz zespół autorski. Przy każdym zadaniu oznaczyliśmy, gdzie w naszych kursach można znaleźć opracowanie danego zagadnienia.
Zadanie 1.
Uwaga: Reakcję pomostową omawiamy w kursie: Metabolizm, w lekcji 7. (7.2. i 7.3.).
1.1.
1.2.
B. macierz mitochondrialna
1.3.
Pirogronian nie jest substratem cyklu Krebsa, musi więc zostać przekształcony w inny związek - acetylokoenzym A, który takim substratem już jest. Reakcję tę przeprowadza kompleks dehydrogenazy pirogronianowej.
1.4.
Zmniejszenie aktywności kompleksu dehydrogenazy pirogronianowej prowadzi do zahamowania cyklu Krebsa przez niedobór substratu. Pośrednio hamuje to fosforylację oksydacyjną, a więc komórki mięśni szkieletowych pozyskują energię /ATP w procesie fermentacji mleczanowej. Wzrasta więc stężenie mleczanu.
Zadanie 2.
Uwaga: Zagadnienie to omawiamy w kursie: Rośliny, w lekcji 11. (11.5.).
2.1.
A. płatki korony
B. działki kielicha
2.2.
Goryczka wiosenna należy do (nagonasiennych / okrytonasiennych). W przemianie pokoleń goryczki wiosennej pokoleniem dominującym jest (gametofit / sporofit).
2.3.
Mimo wysokich kosztów energetycznych produkcja barwnika jest korzystna dla goryczki, ponieważ jest to roślina owadopylna. Barwne części kwiatów / kwiaty przyciągają owady, które zapylają jej kwiaty.
Zadanie 3.
Uwaga: Zagadnienia te omawiamy w kursach – odpowiednio: Rośliny: m.in. w lekcji 1. (1.5.),     lekcji 12. (12.6.) oraz w kursie: Bezkręgowce: w lekcji 3. (3.6.).
2.1.
A. rośliny – symbol R! nad strzałką między: sporofit i zarodniki
B. krążkopławy – symbol R! nad strzałką między: meduza i gamety
3.2.
Mejoza redukuje liczbę chromosomów / ilość DNA o połowę. Pozwala to na zachowanie niezmienionej liczby chromosomów / ilości DNA w kolejnych pokoleniach. Ponadto podczas mejozy następuje crossing-over, co prowadzi do zwiększenia różnorodności / zmienności genetycznej.
Zadanie 4.
Uwaga: Doświadczenia tego typu omawiamy w kursie: Fizjologia roślin, szczególnie w lekcji 8. (zatytułowanej... "Rozwiązywanie doświadczeń").
4.1.
1. P
2. F
3. F
4.2.
Celem było doprowadzenie do takiej sytuacji, aby wykluczyć wpływ [różnych] warunków na zawartość chlorofili w liściach wszystkich roślin wykorzystanych w doświadczeniu.
4.3.
Celem tego pomiaru było ustalenie wartości początkowych, które stanowiły punkt odniesienia. Umożliwiło to ocenę, czy w doświadczeniu doszło do zmian i o jakiej wartości.
Zadanie 5.
Uwaga: Fotooddychanie i fotosyntezę C4 omawiamy w kursie: Fizjologia roślin, w lekcji 3. (3.5. i 3.7.).
5.1.
A. karboksylacja
B. redukcja
C. regeneracja
5.2.
Literą X na schemacie oznaczono C (szczawiooctan), który jest 1 (pierwotnym produktem karboksylacji u roślin C4).
5.3.
1. F
2. F
3. F
5.4.
  1. Dwuetapowy mechanizm pozwala na utrzymanie wysokiego stężenia CO2 w komórkach pochwy wiązkowej w sytuacji, gdy aparaty szparkowe są zamknięte i roślina nie pobiera CO2. Enzym RuBisCo działa więc w trybie karboksylazy, a nie oksygenazy, co ogranicza fotooddychanie.
  2. Podczas pracy fotosystemu PS II zachodzi fotoliza wody, a więc uwalnia się tlen. Brak PS II pozwala utrzymać niskie stężenie O2, co ogranicza fotooddychanie.
Zadanie 6.
6.1.
Auksyny hamują rozwój/powstawanie strefy odcinającej w ogonku liściowym.
Uwaga: Wpływ auksyn omawiamy w kursie: Fizjologia roślin, w lekcji 6. (6.3.).
6.2.
Adaptacja ta redukuje [niemal] całkowicie transpirację w okresie zimowym, kiedy ujemne temperatury powodują stan suszy fizjologicznej (woda występuje w postaci śniegu i lodu, a więc jest dla roślin niedostępna). Dzięki temu drzewa liściaste nie są narażone na odwodnienie i wysychanie.
Uwaga: Problem suszy fizjologicznej omawiamy w kursie: Fizjologia roślin, w lekcji 2. (2.5.).
Zadanie 7.
7.1.
Płazy mają płuca workowate o małej powierzchni czynnej. Ssaki mają płuca pęcherzykowate o bardzo dużej powierzchni czynnej. Mechanizm wentylacji płuc płazów polega na ruchach / podnoszeniu i opuszczaniu dna jamy gębowej i jest mało wydajny. Płuca ssaków są wentylowane wydajnie przez ruchy klatki piersiowej (mięśni międzyżebrowych), wspomagane skurczami przepony.
7.2.
Mocznik jest substancją osmotycznie czynną. Gromadzenie mocznika w płynach ustrojowych powoduje napływ wody do organizmu na drodze osmozy. Płazy nie muszą więc pić wody, ani jej nie tracą.
Zadanie 8.
8.1.
Amfisbeny należą do C (gadów), o czym świadczy 1 (okresowe zrzucanie zrogowaciałego naskórka w postaci wylinki).
Uwaga: Cechy specyficzne gadów omawiamy w kursie: Strunowce, w lekcji 10.
8.2.
D. doboru naturalnego
Zadanie 9.
Uwaga: Deaminację omawiamy w kursie: Metabolizm, w lekcji 16. (16.3. i 16.4.), natomiast glikogenogenezę w lekcji 14. (14.6.).
9.1.
9.2.
Lipidy są nierozpuszczalne w wodzie, co utrudnia ich trawienie. Składnikiem żółci są kwasy żółciowe, które emulgują tłuszcze zawarte w pokarmie. Rozbicie tłuszczów na drobne kropelki zwiększa powierzchnię kontaktu z lipazą, dzięki czemu trawienie jest znacznie wydajniejsze.
Uwaga: Emulgację tłuszczów omawiamy w kursie: Człowiek - układ pokarmowy, w lekcji 3. (3.5.).
Zadanie 10.
10.1.
Białko stanowiące główny składnik pierścieni tchawicy człowieka: kolagen
Polisacharyd stanowiący główny składnik zgrubień kutykuli w tchawkach owadów: chityna
Uwaga: Tkanę chrzęstną omawiamy w kursie: Tkanki, w lekcji 9. (9.3.). Tchawki owadów omawiamy m.in. w kursie: Bezkręgowce, w lekcji 16. (16.4.) oraz w kursie: Fizjologia zwierząt, w lekcji 4. (4.6.).
10.2.
Tchawica człowieka rozpoczyna się bezpośrednio za (gardłem / krtanią), a na dolnym końcu dzieli się na (oskrzela główne / oskrzeliki).
Uwaga: Budowę dróg oddechowych omawiamy w kursie: Człowiek - układ oddechowy, w lekcji 1. (1.3.).
10.3.
C. bronchoskopię
Zadanie 11.
Uwaga: Powinowactwo hemoglobiny do tlenu i karbaminohemoglobinę omawiamy w kursie: Człowiek - układ oddechowy, w lekcji 2. (2.2.).
11.1.
1. P
2. F
3. F
11.2.
Podwyższone stężenie 2,3-BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną (obniżonego / podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu, co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska.
11.3.
Udział w transporcie dwutlenku węgla jako karbaminohemoglobina.
Zadanie 12.
Uwaga: Przewodnictwo synaptyczne omawiamy m.in. w kursie: Człowiek - układ nerwowy i narządy zmysłów, w lekcji 1. (1.6.).
12.1
1. P
2. P
3. F
12.2.
Toksyna botulinowa jest białkiem o strukturze czwartorzędowej. Świadczy o tym to, że składa się       z dwóch podjednostek (łańcucha lekkiego oraz łańcucha ciężkiego), które są połączone mostkiem disiarczkowym.
12.3.
Zadanie 13.
Uwaga: Metodę PCR omawiamy w kursie: Biotechnologia, w lekcji 2. (2.6.).
13.1
dATP,
dCTP
13.2.
Wykorzystuje się fakt, że w temperaturze 90–95°C cząsteczki DNA ulegają denaturacji – pękają wiązania wodorowe między zasadami azotowymi i nici się rozdzielają.
13.3.
Polimeraza DNA potrafi jedynie wydłużać nici już istniejące. Przyłączenie starterów umożliwia więc enzymowi syntezę drugiej, komplementarnej nici (przyłączanie nowych nukleotydów zaczyna się od startera).
Zadanie 14.
Uwaga: Kod genetyczny omawiamy w kursie: Genetyka, w lekcji 3. (3.4.).
14.1.
metionina-tryptofan-fenyloalanina-tryptofan
14.2.
  1. AUGUGGUUUUGG
  2. AUGUGGUUCUGG
14.3.
UGA
14.4.
C. jeden aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon.
Zadanie 15.
Uwaga: Dziedziczenie dwugenowe (wszystkie warianty) omawiamy w kursie: Genetyka, w lekcji 12. (taki przypadek jak w arkuszu maturalnym w klipie: 9.12.).
Genotyp samicy: eeBb
Genotyp samca: Eebb
Oczekiwany stosunek fenotypowy: czarne : brązowe : żółte, w stosunku odpowiednio 1 : 1 : 2.
Prawdopodobieństwo, że żółte szczenię będzie miało ciemny nos: 50% (1/2).
Zadanie 16.
Uwaga: Mutaulizm omawiamy w kursie: Ekologia, w lekcji 3. (3.5.).
16.1.
A. mutualizm
16.2.
Ryby chętnie podpływają do aspidonta, ponieważ jest on morfologicznie podobny do wargatka. Dzięki temu aspidont nie musi szukać potencjalnych ofiar, a ponadto unika ataku części drapieżników.
16.3.
Dobór naturalny preferował osobniki upodabniające się do wargatka, dzięki czemu cechowała je większa przeżywalność i zostawiały więcej potomstwa.
Uwaga: Dobór naturalny omawiamy w kursie: Ewolucjonizm, w lekcji 3.
Zadanie 17.
Uwaga: Sukcesję ekologiczną omawiamy w kursie: Ekologia, w lekcji 3. (3.7.), natomiast ochronę czynną w kursie: Ochrona bioróżnorodności, w lekcji 4. (4.5. tu omawiamy ochronę szafranu spiskiego w Tatrzańskim PN).
17.1.
1. P
2. P
3. P
17.2.
Zaniechanie gospodarczego użytkowania spowodowało, że następowała naturalna sukcesja ekologiczna. Wkraczanie gatunków krzewiastych ograniczyło ilość światła docierającego do traw. Intensywny wypas owiec spowodował zaś zwiększenie erozji gleby i nadmierny rozwój populacji wilczomlecza sasanki konkurującego z roślinnością kserotermiczną o zasoby środowiska.
17.3.
B. Wycinka drzew i krzewów.
C. . Kontrolowany wypas zwierząt.
Zadanie 18.
Uwaga: Gatunki inwazyjne omawiamy w kursie: Ochrona bioróżnorodności, w lekcji 2. (2.2. pod koniec omawiamy przykład ślinika luzytańskiego w Polsce).
  1. T
  2. T
  3. T
Arkusz maturalny z biologii można pobrać ze strony CKE - zobacz.